Q&A Privacy First-advocaat: ‘Ik adviseer UBO’s hun registratie voorlopig uit te stellen’

Eind september dient het hoger beroep van Privacy First over het UBO-register. Advocaat Otto Volgenant van Boekx zal namens de belangengroep het woord nemen bij het hof Den Haag. Hij heeft alvast een advies aan bedrijven en hun eigenaren: ‘Ik adviseer UBO’s hun registratie voorlopig uit te stellen. Wat eenmaal openbaar is, kun je niet terugnemen.’

Wat is uw inzet bij het hof Den Haag?

‘Nu is het nog zo dat UBO’s hun gegevens voor 27 maart 2022 moeten doorgeven aan de Kamer van Koophandel en die gegevens worden direct openbaar. Wij willen dat die maatregel voorlopig geschorst wordt. Daarnaast is onze inzet dat de Nederlandse rechter vragen hierover gaat stellen aan de hoogste Europese rechter. Kernvraag is of de regeling van het UBO-register niet in strijd is met het grondrecht op privacy. Er zijn daarover al vragen gesteld bij het Europees hof. Die vraag gaat dus sowieso beantwoord worden.’

Waarom is Privacy First in hoger beroep gegaan?

‘De rechter in eerste aanleg zag geen aanleiding om vragen te stellen aan het Europees hof, omdat er al vragen waren gesteld door een rechter uit Luxemburg. Die redenering klopt juridisch gezien niet, want er is helemaal geen regel die dat voorschrijft. Het gebeurt heel vaak dat zowel door het ene, als door het andere land vragen worden gesteld. Die zaken worden dan door het Europees hof samengevoegd.’

Wat is het grootste bezwaar tegen het UBO-register?

‘Dat het UBO-register de privacy schendt is evident. Er moeten gevoelige financiële gegevens worden aangeleverd en die worden direct voor iedereen inzichtelijk. De grote vraag is of die privacyschending wel in verhouding staat tot het doel van het UBO-register. Dat is bedoeld om witwassen en terrorismefinanciering tegen te gaan, maar of dat werkt is nooit bewezen. Opsporingsdiensten, zoals de FIOD, hebben al heel veel mogelijkheden om toegang te krijgen tot dat soort gegevens.

Dat je hiermee terrorisme of witwassen bestrijdt gelooft eigenlijk niemand. Ook demissionair minister Wopke Hoekstra en de Belastingdienst zijn er niet van overtuigd dat dit een effectief middel is. Mensen die willen witwassen bedenken wel iets slims en zullen hiermee heus niet tegen de lamp lopen.’

Wie kunnen het UBO-register straks inzien?

‘Iedereen kan het UBO-register nu al raadplegen. Daarnaast is het UBO-register volledig doorzoekbaar voor instanties als de Belastingdienst, de FIOD en de Nationale Politie. Het Nederlandse register zal gekoppeld worden aan de nationale registers van alle andere EU-landen, zodat er één Europees register is. Jij en ik kunnen niet alle functionaliteiten gebruiken, maar alle instanties die met witwassen te maken hebben krijgen wél toegang tot die informatie, inclusief privé-adressen en burgerservicenummer. Die instanties kunnen in één keer grote hoeveelheden data uit de systemen halen. De Belastingdienst kan zo in één keer de gegevens van meer dan een miljoen personen bekijken.

In Nederland kennen we al 22 van dat soort instanties. Als daar iets mis gaat – bijvoorbeeld door een datalek – dan is dat gelijk heel grootschalig. Van veel van die organisaties weten we dat het met de beveiliging op dit moment niet goed gesteld is. Kijk maar naar wat er deze week bij de KvK is gebeurd.’

Hoe schat u uw kansen in eind september?

‘Ik schat onze kansen goed in. Er zijn veel partijen – waaronder de rechter in eerste aanleg – die al hebben gezegd dat de kans best groot is dat dit een inbreuk is op de privacy. Het Europees hof heeft in de afgelopen jaren ook steeds voor privacybescherming gekozen. Het zou niet de eerste keer zijn dat de Europese hoogste rechter maatregelen neemt tegen wetgeving die vanuit Brussel wordt opgelegd.’

Wat hoopt u te bereiken bij het Europees hof?

‘Het Europees hof kan de UBO-regelgeving ongeldig verklaren. Dan zijn die registers in heel Europa van de baan. Wat ook kan is dat ze besluiten dat de UBO-registers wel kunnen blijven, maar dat die vergaande openbaarheid geen enkel doel dient.’

Wat is uw advies aan UBO’s die overwegen zich alvast te registreren?

‘Wat ik adviseer is om registratie uit te stellen, totdat het Europees hof een oordeel heeft gegeven. Als het UBO-register van de baan gaat, heb je die informatie voor niets aangeleverd. En wat eenmaal openbaar is, kun je niet terugnemen.’

Wanneer verwachten jullie dat er uitspraak komt van het Europees hof?

‘Mijn verwachting is dat er een uitspraak komt in mei of juni volgend jaar. Het is daarom des te belangrijker dat de Nederlandse rechter zegt: stel de deadline om gegevens aan het Nederlandse UBO-register aan te leveren even uit totdat de hoogste Europese rechter duidelijkheid heeft gegeven.’

Wat is op dit moment de status van het UBO-register?

‘Het UBO-register is al operationeel, maar het grootse deel van de gegevens zitten er nog niet in. Voor entiteiten die nu worden opgericht, geldt de verplichting om UBO-gegevens aan te leveren al wel.’

Wanneer verwacht u een uitspraak van het hof Den Haag?

‘Het is een spoedappèl, dus ik verwacht na de zitting van 27 september binnen een paar weken uitspraak.’