Bespreking van het arrest van het Gerechtshof Amsterdam van 13 september 2011, LJN BS 7825

In een principiële zaak heeft het Gerechtshof Amsterdam op 13 september 2011 geoordeeld dat Nijntje-parodieën zijn toegestaan. Het gaat onder meer om deze parodie: Eerder stond de kort geding rechter al vijf van de zeven voorgelegde prenten toe. Het Hof trekt de grenzen nog ruimer: alle plaatjes waartegen Dick Bruna en zijn bedrijf Mercis bezwaar maakten kunnen volgens de rechter door de beugel. Het plaatje hierboven (‘nijn-eleven’) was op basis van het vonnis van de kort geding rechter uit 2009 niet toegestaan, maar het Hof oordeelt nu dat ook deze parodie een kennelijk humoristische en ironiserende bedoeling heeft. Het is niet nodig dat iedereen er om kan lachen. Ook dit plaatje mag dus op internet.

Het Hof overweegt: “De bedoeling van deze afbeeldingen, die in combinatie met de bijbehorende teksten in schril contrast staan met de oorspronkelijke figuur Nijntje, is onmiskenbaar het opwekken van de lachlust, waaraan niet afdoet dat lang niet iedereen de gewraakte afbeeldingen even grappig of gepast zal vinden. Het gaat hierbij om parodiërend gebruik, immers om nabootsingen in een enigszins gewijzigde vorm waardoor de figuur Nijntje tot voorwerp van de lachlust wordt gemaakt en waardoor de teneur van het oorspronkelijke werk op humoristische, overwegend ironische wijze wor dt veranderd. Dat contrast wordt versterkt door de combinatie met de begeleidende teksten. Waar de teksten van Dick Bruna bij uitstek kindvriendelijk en geweldloos zijn, zijn de teksten bij de gewraakte afbeeldingen veelal grof en agressief. (…)

Zo is achtereenvolgens onder meer sprake van Nijntje in verband met een hardcore feest, stoned als een garnaal, een trancenicht, pep en hakkûh. Dat is evident parodiërend gebruik waarbij het werk zelf op de korrel wordt genomen en waarbij de spot er dik bovenop ligt . Dat gebruik is, objectief bezien, in overeenstemming met…