Nederland stond jarenlang op de bovenste plaats in de ranglijst van landen waar persvrijheid is. Dit jaar bleek Nederland die positie te zijn kwijtgeraakt. In Nederland staat de bescherming van journalisten tegen ingrijpen door de overheid de laatste tijd inderdaad onder druk. Vooral de bescherming van bronnen moet het ontgelden. De vraag is of de huidige Nederlandse regeling daarvoor nog wel voldoet. Er zijn recent helaas flink wat gevallen geweest waarin journalisten werden aangepakt door de overheid. Leek het jaren geled en nog een incident dat een journalist werd gegijzeld om zijn bron te achterhalen, afgelopen tijd zijn er steeds vaker journalisten afgeluisterd, gevolgd, verhoord, en zelfs weer gegijzeld, steeds met als doel om achter hun bronnen te komen. In essentie ga at het daarbij steeds om journalisten die kritisch over overheidsoptreden berichtten, bijvoorbeeld over de AIVD, over het Ministerie van Defensie of over de werkwijze van de politie. Als de overheid vervolgens via die journalisten probeert te achterhalen w ie vanuit de eigen organisatie vertrouwelijke informatie naar een journalist heeft gelekt, dan verdient die bron bescherming. Anders kunnen de ‘klokkenluiders’ uiteindelijk geen informatie meer aan journalisten verstrekken. Het gaat hier dus in de kern om de functie van journalisten als waakhond van de democratie. Als er misstanden binnen de overheid aan de kaak worden gesteld, moeten de boodschappers beschermd worden tegen ingrijpen door diezelfde overheid. Anders komt de democratie in gevaar.

De juridisch e bescherming van bronnen vindt zijn grondslag in de vrijheid van meningsuiting, zoals vastgelegd in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. Het Straatsburgse Hof voor de Rechten van de Mens heeft al in 1996 geoordeeld dat journalistieke bronnen bescherming verdienen. Sindsdien heeft de Nederlandse rechter het recht op bronbescherming bevestigd en verder uitgewerkt. Het verschoningsrecht van journalisten is overigens geen absoluut recht. Het kan opzij gezet worden, bijvoorbeeld wanneer het gaat om de nationale veiligheid of het voorkomen van strafbare feiten. Het gaat dus altijd om een belangenafweging. In Nederland is de bronbescherming en de daarbij te maken belangenafweging niet in een wet vastgelegd, maar uitsluitend in de rechtspraak en in het sinds 2002 geldende beleid van het Openbaar Ministerie. Minister Hirsch Ballin heeft zich…