Vanaf juli 2013 was journalistiek gebruik van drones feitelijk onmogelijk en verboden. Een journalist die een drone bestuurde, riskeerde sindsdien strafvervolging en een forse boete van € 8.200. Een particulier mocht wel met zijn drone de lucht in. Dat was een scheve situatie. De Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) en fotograaf René Oudshoorn hebben in 2015 een bodemprocedure tegen het Ministerie van Infrastructuur en Milieu aangespannen om te bereiken dat journalisten gebruik kunnen maken van drones om het nieuws te verslaan. Zij zijn bijgestaan door Otto Volgenant van Boekx Advocaten.

Mini-drones

Staatssecretaris Dijksma heeft per 1 juli 2016 de regels verruimd. Drones tot 4 kg (aangeduid als ‘mini-drones’) mogen worden gebruikt, waarbij wel bepaalde operationele restricties in acht worden genomen. Drones mogen niet hoger dan 50 meter vliegen, niet verder dan 100 meter van de bestuurder, en er moet minimaal 50 meter afstand worden gehouden van mensenmassa’s en gebouwen. Er mag niet in de buurt van vliegvelden worden gevlogen, en alleen bij daglicht.

Drones zwaarder dan 4 kilo

De rechter toetst of de beperkingen die gelden voor het gebruik van drones zwaarder dan 4 kg zijn toegestaan. Het gaat daarbij met name om de verplichting om voorafgaand te melden waar en wanneer de drone gaat vliegen. Volgens de rechter ‘maken de meldplichten inbreuk op het recht van vrije nieuwsgaring en vormen zij een inmenging in dit grondrecht’. De vraag is of dat gerechtvaardigd is. De rechter kijkt met name naar de veiligheid, ook van personen die zich op de grond bevinden. En het is voor de hulpdiensten van belang om bij calamiteiten te weten of er zware drones rondvliegen, om bijvoorbeeld een botsing met een ambulance-helikopter te voorkomen. De rechter toetst dit aan het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en oordeelt dat de meldplichten gerechtvaardigd zijn.

Rosa Garcia López, secretaris van de NVJ: ‘De media willen beelden van het nieuws hebben. Eén beeld vanuit de lucht zegt soms meer dan 1000 beelden vanaf de grond. Het was nodig om een proefprocedure aanhangig te maken omdat het ministerie van Infrastructuur en Milieu geen oog had voor de belangen van de journalistiek. We zijn blij dat de staatssecretaris lopende de rechtszaak de regelgeving heeft verruimd zodat journalisten daadwerkelijk drones kunnen gebruiken. Voor een volgende keer hopen we dat er vooraf overleg plaatsvindt en dat het niet nodig is om een proefprocedure te starten.’

‘Beelden vanuit drones in het nieuws’

René Oudshoorn is professioneel fotograaf én piloot. Hij zal regelmatig een drone gaan gebruiken in plaats van een vliegtuig: ‘Een drone kan dicht bij gevaarlijke situaties opereren die voor een cameraman of conventioneel luchtvaartuig te gevaarlijk zou zijn. Denk aan branden, explosiegevaar en natuurrampen. Een drone is ook de oplossing voor visuele en fysieke barrières, kijkt over bomen en muren heen, en vliegt eenvoudig naar een plek die anders niet goed bereikbaar zou zijn. Ik denk dat er in de toekomst steeds vaker beelden vanuit drones in het nieuws zullen zijn.’

Otto Volgenant van Boekx Advocaten zegt: ‘De regelgeving die in juli 2013 was ingevoerd was voor journalisten onwerkbaar. Dat was in strijd met het grondrecht op vrije nieuwsgaring. De NVJ heeft dat punt aangekaart bij de staatssecretaris. Toen er niet snel een oplossing kwam, zijn we een procedure begonnen. Het is goed dat er tijdens die procedure alsnog een verruiming is gekomen, die werkbaar is voor journalisten.’